Opschudding in designland toen meubelmaker Pastoe begin 2024 zijn faillissement aankondigde.

Eind maart 2024 stelden Moooi en RSGA Design de liefhebbers van strakke design meubelen gerust. De twee Nederlandse design bedrijven zetten het Utrechtse meubel erfgoed verder in de joint venture Pastoe Furniture BV.

Maar hoe begon het eigenlijk ook weer allemaal voor deze 110-jarige oer-Nederlandse meubelgigant?

Het prille begin

De geschiedenis van Pastoe gaat terug tot 1913. Dat jaar startte ondernemer Frits Loeb (1889-1959) met de productie van stoelen voor zijn winkel aan de Ganzenmarkt in Utrecht. Zijn ‘Utrechtsche Machinale Stoel- en Meubelfabriek’ (UMS) produceerde al snel ook meubels voor andere verkooppunten.

In 1918 verhuisde de fabriek naar het Rotsoord, het Utrechtse hoofdkwartier waar tot 2015 Pastoe zijn strakke designs het levenslicht zagen.

Vandaag is de voormalige fabriek Industrieel Erfgoed. Het reliëf op de gevel verbeeldt het ambachtswerk van de timmerlieden die deze kleine Utrechtse meubelfabrikant zijn internationale weerklank gaven.

1948: Begin van een nieuw tijdperk

1948 markeerde het begin van een nieuw tijdperk. Met de nieuwe merknaam ‘Pastoe’ wandelde de ‘Utrechtsche Machinale Stoel- en Meubelfabriek’ (UMS) ambitieus de nieuwe, naoorlogse wereld in.

Datzelfde jaar volgt Cees Braakman (1917-1995) zijn vader op als bedrijfsleider én ontwerper van het herboren ‘UMS-Pastoe B.V.’.

Cees was tijdens een rondreis in de VS begeesterd geraakt door de opzienbarende meubeldesigns van het echtpaar Charles en Ray Eames.

Ook het Scandinavische interieur moois van Alvar Altoo liet duidelijk zijn sporen na. Daarbij bleef Braakman niet doof voor de oproep van de Stichting Goed Wonen, die een lans brak voor betaalbare en gebruiksvriendelijke meubels in de Nederlandse woonkamer.

1955: Meubelen-naar-maat

Tegen de jaren 50 stond Pastoe synoniem voor baanbrekende opberg meubelen. Voortaan kon de consument zelf zijn eigen flexibele kastsysteem samenstellen en uitbreiden.

De innoverende Meubelen-naar-maat-serie bleef ook niet in het buitenland onopgemerkt. Onderscheidingen op de Milanese Triënnale en Le Signe d’Or in België volgden elkaar op.

Met zijn revolutionaire kastensysteem stond de Utrechtse meubelfabrikant op de eerste rij van de nieuwe, klare lijn in interieurontwerp. Tegelijkertijd kon je bij Pastoe ook nog steeds terecht voor conventionele kasten.

Als je een vintage kast van Nederlandse makelij wil, kan je niet om klassiekers als de ‘U+N’ heen. Het ingetogen en sobere design blijft vandaag even tijdloos als toen het in 1958 zijn plaats in de Nederlandse wooninrichting claimde.

De iconische sixties

Terwijl hippies de wereld overspoelen, perfectioneert Pastoe zijn flexibel kastensysteem. Series als de ‘Pastoe-kubus’ (1967) en ‘K 369’ (1971) demonstreren nieuwe mogelijkheden met losse, stapelbare elementen. De binnenlandse bewondering bereikt zijn hoogtepunt.

Adelbrieven als de BKI-prijs en een expo in het Centrum voor Industriële Vorming (1968) beklemtonen de durf en branie van het Utrechtse meubelmerk in een wereld waarin de tegencultuur tegen de gevestigde orde schopt.

Hoe baanbrekend deze periode nu écht was, blijkt uit de latere overzichtstentoonstellingen en bijbehorende publicaties. Wanneer in 2000 de gloednieuwe R Gallery in New York opent, luistert de eerste expo naar de naam ‘Made to Measure, UMS Pastoe and Cees Braakman: 1948-1968’.

De klassieke ontwerpen uit de jaren 50 en 60 zijn inmiddels veel gezochte stukken voor vintage verzamelaars. Denk maar aan de ‘Wire chair SM05’ en de Japanse ‘CU02’-serie in teakhout.

De latere jaren

Pastoe stapte vastberaden met zijn ingetogen en krachtige designs de jaren 80 in. Met zijn vrije composities en tagline ‘The Storage of Your Life’ bleef de Utrechtse meubelfabrikant ook in het nieuwe millennium trouw aan zijn onafgebroken innovatiedrift, focus op flexibele kastopstellingen en strakke interieurontwerp. Naast opbergmeubelen begon pastoe vanaf de jaren 80 ook weer zitmeubelen te maken.